Gorzkie żale swe powstanie zawdzięczają Księżom Misjonarzom działającym od połowy XVII wieku w Warszawie, przy kościele św. Krzyża. Założyli oni Bractwo św. Rocha, którego celem było oddawanie czci Panu Bogu, poprzez wspólne modlitwy, procesje i śpiewy. W okresie Wielkiego Postu Bractwo organizowało rozbudowane nabożeństwa pasyjne składające się z trzech części, z których każda poprzedzona była biczowaniem, a śpiew hymnów łacińskich, przeplatany był pieśniami wielkopostnymi w języku polskim. Treść pieśni mówiła bardzo dokładnie o męce Pana Jezusa i dlatego mogła być zrozumiała dla wszystkich. 2 stycznia 1707 roku na polecenie proboszcza Michała Tarło przygotowano książeczkę polską "O Męce Pańskiej". Wkrótce nabożeństwo uzyskało aprobatę polskich władz kościelnych oraz Stolicy Apostolskiej, która za udział w Gorzkich Żalach udzieliła szereg odpustów. Z czasem trafiły do wszystkich parafii nie tylko w Polsce, ale do środowisk polonijnych Brazylii i Stanów Zjednoczonych. Melodie pieśni wzorowane są na melodyce chorału gregoriańskiego.
Nabożeństwo zostało połączone z wystawieniem Najświętszego Sakramentu, kazaniem pasyjnym i śpiewem suplikacji (Święty Boże).
Struktura tego nabożeństwa opiera się na strukturze dawnej Jutrzni.Rozpoczyna sie Zachętą lub Pobudką (analogia do współczesnego Wezwania) i wzbudzeniem intencji (czytanie). W każdej części znajduje się hymn i dwie pieśni.
Gorzkie Żale dzieli się na Zachętę i 3 części. W każdą niedzielę Wielkiego Postu odprawia się 1 część:
- Zachęta
- Cz. I - I i IV Niedziela Wielkiego Postu
- Cz. II - II i V Niedziela Wielkiego Postu
- Cz. III - III Niedziela Wielkiego Postu i Niedziela Palmowa.
Zachęcamy do wysłuchania tegorocznych kazań pasyjnych. Kazania są dostępne w załącznikach (do pobrania) poniżej.
